معرفی مقاله؛ فراترکیب تحلیل ساختاری نظام مسائل استان ‏های ایران

هدف اصلی این مقاله ارزیابی نتایج و یافته‌های یازده پروژه تحقیقاتی است که با عنوان مشترک «مسئله‌شناسی پیشرفت و امنیت استان» انجام شده است. این پروژه‌ها در فاصله سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ در یازده استان انجام یافته است. به لحاظ روش شناسی، تمام این مطالعات از روش مصاحبه عمیق، ماتریس تأثیر متقابل و بررسی اسناد مانند سند آمایش سرزمین استان بهره گرفته و روش تجزیه و تحلیل آنها مبتنی بر راهبرد پژوهش کیفی تحلیل ساختاری بوده است. در این مقاله جهت بررسی یافته‌های این تحقیقات از روش تحلیل کیفی فراترکیب استفاده شده و نتیجه مطالعه حاضر بیانگر این است به طور میانگین استان‎ ها هر کدام دارای ۷۴ مسئله اصلی بوده‌اند و از این تعداد، هر مطالعه ده مسئله اصلی را به عنوان «مسائل کلیدی» و «تأثیرگذارترین عوامل» معرفی کرده‌اند.

معرفی مقاله؛ تحلیل ساختاری نظام مسائل توسعه آذربایجان شرقی

مختصات ژئوپلیتیکی، ویژگی‌های متمایز اقلیمی و فرهنگی، روندهای متفاوت توسعه و محیط امنیتی متفاوت باعث شده تا استان‌های کشور و به‌طور خاص آذربایجان شرقی به لحاظ شاخص‌های توسعه‌یافتگی و روندهای محیطی با مسائل متمایزی مواجه باشند. بر این مبنا هدف اصلی این پژوهش، شناسایی مهم‌ترین مسائل توسعه استان و نیز تحلیل شبکه‌ای و نسبت سنجی بین مسائل به لحاظ تأثیرگذاری و تأثیرپذیری و نهایتاً دستیابی به مسائل کلیدی (به‌عنوان موانع اصلی پیشرفت و توسعه استان) است. در این چارچوب به لحاظ روش‌شناختی علاوه بر بررسی اسنادی موضوع، تحلیل کیفی و مصاحبه عمیق با ۶۵ نفر از مدیران و نخبگان ارشد استان در چهار طیف سازمان‎های دولتی و بخش خصوصی، نهادهای عمومی و نخبگان دانشگاهی و فعالان مدنی مبنا قرارگرفته و از تکنیک تحلیلی «ماتریس تأثیر متقابل» و نیز دو نرم‌افزار یوسی‌نت (UCINET) و Micmac)) و روش تجزیه‌وتحلیل ساختاری یا شبکه‌ای برای شناسایی الگوی روابط مؤلفه‌های کلیدی مؤثر بر توسعه و پیشرفت استان استفاده شده است. یافته‌های پژوهش در محور تأثیرگذاری ـ تأثیرپذیری مسائل و بر مبنای ماتریس ۳۹*۳۹، به ترتیب در چند طیف؛ متغیرهای تأثیرپذیر، متغیرهای تأثیرگذار، متغیرهای دو وجهی، متغیرهای میانجی و نهایتاً متغیرهای کلیدی مفهوم ‎بندی گردیده و در چارچوب تحلیل شبکه‌ای، عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه استان به لحاظ میزان تأثیرگذاری شناسایی شدند:

معرفی مقاله؛ الگوهای ساخت مرکز و روندهای توسعه منطقه‎ ای (نگاهی به تجربه ایران)

هدف این پژوهش، پاسخ به این پرسش است که به لحاظ نظری و نیز با توجه به تجربه تاریخ معاصر ایران، چه ارتباطی بین الگوی ساخت مرکز یا دولت مدرن و توسعه منطقه‌ای وجود دارد. فرضیه مقاله به این صورت مفهوم‎ بندی شده است که تکوین و ساخت غیرتعاملی مرکز و عدم نقش‌ ‏پیرامون در این فرایند، موجب پدیداری الگوی توسعه ملی نامتوازن شده؛ که مهم‏ترین پیامد آن، شکل‌گیری موقعیت «مرکز- پیرامون» در مناسبات سیاسی و اقتصادی در کشور بوده است. از نظر روش‌‏شناسی، نویسنده از روش «تبیین نظری قیاسی» و راهبرد پژوهشی «پس‌کاوی» برای تحلیل مکانیزم‌‏های علّی موثر بر متغیر وابسته بهره گرفته است. همچنین، رویکرد مقاله برای تبیین روابط دو متغیر «الگوی ساخت مرکز» و «توسعه منطقه ای» در ایران، جامعه‌شناسی تاریخی است.

میرقاسم بنی هاشمی-روابط ایران و آذربایجان

تنش در روابط ایران و جمهوری آذربایجان

واکنش‌هاى گسترده و اعتراض جامعه مذهبى ایران به برگزارى مراسم موسیقى «یوروویژن» درباکو و پیامدهاى ناشى از آن باعث شد تا سطح روابط سیاسى جمهورى اسلامى و جمهورى آذربایجان در خرداد ماه کاهش یابد؛ اما به نظر میرسـد، موضوع یوروویژن بهانه‌اى براى سـر باز کردن اختلافات راهبردى دو کشـور در دو سـال اخیر باشد. گزارش حاضر با تمرکز بر تأثیر سه موضوع رشد اسلام سیاسـى در جمهورى آذربایجان، روابط و همکارى‌هاى نظامى- امنیتى با رژیم صهیونیسـتى و تلاش براى تقویت ناسیونالیسـم قومى در ایران، به تحلیل زمینه‌هاى تنش در روابط دو کشـور مى‌پردازد و پیشنهادهایى را براى مدیریت تنش و عادىسازى و بهبود روابط دو کشور عرضه مى‌کند.

معرفی مقاله؛ نظریه آشوب و الزامات «تبیین» در فرایند تحلیل امنیت

در این مقاله تلاش می ‏شود بر اساس مختصات نظری نظریه آشوب، اصول و الزامات مرحله تبیین در فرایند تحلیل امنیت به دست آید. این هدف از طریق پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها محقق می‌شود: بنیادهای معرفتی و اصول مفهومی و نظری نظریه آشوب چیست؟ و فرایند تبیین در چارچوب نظریه آشوب چه الزامات معرفت ‏شناختی و روش‏ شناختی دارد؟ براساس اصول نظری و معرفتی نظریه آشوب، مرحله تبیین باید مبتنی بر اصول «شناخت سیستمی»، «اهمیت درک روابط درونی عناصر در مقیاس زمانی- مکانی مناسب»، «نامتوازن‏ بودن میزان اثر اجزاء»، «حساسیت در خصوص شرایط اولیه» و «ساحت پیش‌بینی کوتاه‏ مدت» شکل گرفته و علت وقوع پدیده را شناسایی و تشریح کند.

معرفی مقاله؛ اقتصاد سیاسی فساد در جمهوری ‌اسلامی ‌ایران

هدف پژوهش حاضر این است تا از رویکرد اقتصاد سیاسی، عوامل شکل‌گیری فساد اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران را تبیین و تحلیل کند. پرسش اصلی این است که علل و عوامل پدیداری فساد اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران چیست و مهمترین مؤلفه‌های سیاسی و اقتصادی نهادی یا کارگزاری مؤثر بر فساد کدام‌اند؟ از این‌ رو بعد از پرداختن به مبانی مفهومی و نظری و نظریه‌های‌های فساد و نیز اشاره به مهمترین مؤلفه‌های سیاسی و اقتصادی فساد، پاسخ به پرسش یاد شده از طریق نظرخواهی از خبرگان که شامل صاحبنظران دانشگاهی، کارشناسان و متخصصان نهادی و نیز مدیران سازمان‌ها و نهادهای مربوطه انجام شد. به لحاظ روش و تجزیه و تحلیل داده‌ها، آزمون دبیلیو کندال برای بررسی میزان اجماع نخبگان در‌خصوص علل فساد مبنا قرار گرفت. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که ساختار و الگوی اقتصاد سیاسی حاکم بر اقتصاد ملی و جامعه ایران در ایجاد و تداوم فساد در جمهوری اسلامی ایران مؤثر بوده است.

امنیت و توسعه؛ تاثیر گفتمان‌های امنیت ملی بر برنامه‌های توسعه در جمهوری اسلامی ایران

امنیت و توسعه در جهان کنونی دو مقوله مهم و حیاتی برای دولت‌ها می‌باشند و به همین دلیل اندیشمندان به لحاظ نظری تلاش بسیاری جهت تبیین نسبت میان آنها داشته‌اند. برقراری این نسبت در کشورهای در حال توسعه مانند ایران نیز با توجه به غلبه رویکردهای امنیتی و اولویت امنیت نسبت به توسعه، با دشواری‌های بیشتری همراه بوده است. با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش به بررسی تأثیر گفتمان‌های امنیتی بر برنامه‌های توسعه در جمهوری اسلامی پرداخته‌ایم. پرسش اصلی این است که گفتمان‌های امنیت ملی چه تاثیری بر برنامه‌های توسعه در جمهوری اسلامی ایران داشته‌اند؟ در پاسخ به این پرسش بر این فرضیه تأکید می‏‏ شود که تضاد گفتمان امنیتی هویت‌گرا با گفتمان امنیتی توسعه‌گرا باعث عدم انسجام محتوایی و عدم دستیابی به اهداف اجرایی برنامه‌های توسعه در جمهوری اسلامی ایران شده است.

معرفی مقاله ؛ انتخابات و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران

ایده اصلی مقاله این است که علاوه بر کارکردهای ایجابی و امنیت ساز، چهره دیگر انتخابات در جمهوری اسلامی پدیدارسازی سطوح مختلفی از بی ثباتی سیاسی و بستری برای وقوع رخدادها، مسائل و چالش‎‌های امنیتی و تهدیدات اجتماعی بوده و چنین نقشی متأثر از نوع کنش‌گری و رفتار سیاسی سه ضلع اصلی انتخابات، یعنی نهادهای حاکمیتیِ اجرایی و نظارتی، الگوی رقابت احزاب و جناح‎‌های سیاسی و الگوی رفتار انتخاباتی مردم و گروه‌های اجتماعی می‌باشد. این مقاله در چارچوب رویکرد دیوید ساندرز پیامدها و چالش‎های امنیتی- سیاسی رفتار انتخاباتی مردم و گروه‌های اجتماعی و نیز  تأثیر الگوی رقابت انتخاباتی احزاب و جناح‌های سیاسی را بر شاخص‎های بی ثباتی سیاسی (رژیم سیاسی، انسجام سیاسی- اجتماعی) بررسی و ارزیابی می‌نماید. ارزیابی مقاله از پیامدهای و بحران های برخاسته از نظام انتخاباتی کشور پس از ۹ سال و برگزاری چند دوره به خوبی قابل مشاهده است.

معرفی مقاله؛ جنبش‏ های انقلابی عربی؛ چشم‏ اندازها و چالش‏ های الگوی نوین دولت

هدف این مقاله، بررسی مهمترین مؤلفه های مؤثر بر چشم ‏انداز سیاسی جنبش‏های انقلابی عربی و چالش‏های پیش روی الگوی نوین دولت در خاورمیانه عربی می‏ باشد. نگارنده بر این بوده که؛ در مرحله گذار به دولت مدنی، مؤلفه هایی مانند ماهیت دولت و نوع واکنش رژیم سیاسی به جنبش انقلابی، نوع ائتلاف یا انشقاق گفتمان‏های فکری سیاسی نوگرا با احزاب سنتی اسلام‏گرا، بی‏ طرفی یا نوع مداخله نیروهای مسلح، و کیفیت تأثیرگذاری عوامل فراملی، منجر به سه الگوی گذار نسبتاً مسالمت ‏آمیز در مصر و تونس، جنگ داخلی در لیبی و مبارزات مسلحانه در سوریه و یمن و آغاز اصلاحات ساختاری تدریجی در اردن و مراکش شده است.

معرفی مقاله؛ چشم‏ انداز توازن قدرت در قفقاز در پرتو تحول در روابط ترکیه-ارمنستان

این مقاله در سال ۱۳۸۸ و پس از توافقات اولیه ایروان و آنکار برای عادی سازی روابط فیمابین نوشته شده است و در صدد بررسی تاثیر این تحول بر فرایندهای ژئوپلیتیک منطقه ای بود. هر چند این امر به دلایل مختلف به تاخیر افتاد، ولی پس از جنگ دوم قره باغ، یافته ها و رویکرد این نوشته می تواند چشم اندازی از وضعیت جدید را که ایروان در صدد بهبود مناسبات با آنکار و باکو می باشد، پش روی تحلیل گران و سیاستگزاران حوزه قفقاز قرار دهد. بر مبنای یافته های مقاله، بررسی معادله قدرت در قفقاز در پی بهبود مورد انتظار روابط ترکیه و ارمنستان نشان می‏دهد ترکیه به خاطر ملاحظاتی چون، کاهش فشار بین ‏المللی، ورود به اتحادیه اروپا، امنیت و انتقال انرژی، نفوذ بیشتر در قفقاز و ایجاد محیط امن منطقه ‏ای درصدد بهبود روابط با ارمنستان است. ارمنستان نیز به خاطر اهداف راهبردی همچون کاهش وابستگی نظامی – اقتصادی به روسیه، رفع محاصرۀ اقتصادی، خروج از انزوای ژئوپلتیکی، پاسخ به بحران‏های داخلی و دستیابی به امنیت منطقه ‏ای، گرایش زیادی به بهبود روابط با ترکیه دارد.


برو بالا